We worden geconfronteerd met een woningcrisis, klimaatcrisis, stikstofcrisis en asielcrisis. Nu de scholen in het zuiden van Nederland deze week weer zijn begonnen, hoor je ongetwijfeld ook over de personeelscrisis in het onderwijs. Deze ‘creeping crisis’ hadden we al lang kunnen zien aankomen, maar er is te weinig aan gedaan. De gevolgen van deze crisis worden steeds duidelijker zichtbaar.
Helaas ligt de focus eenzijdig op migratie. De gevolgen van het negeren van deze personeelscrisis zullen zich op de lange termijn manifesteren, met verstrekkende gevolgen voor toekomstige generaties.
Onderwijs vormt de fundamentele basis voor de toekomst van onze samenleving. Dat weet en begrijpt iedereen. Investeren in onderwijs betekent investeren in onze kinderen, die straks de arbeidsmarkt betreden en de ruggengraat van economische groei, innovatie en sociale cohesie zullen vormen. Het is van essentieel belang dat de aanpak van de personeelstekorten in het onderwijs de hoogste prioriteit krijgt.
3 nadelige gevolgen
‘Een op de drie Nederlandse scholieren begrijpt een tekst niet’ en ‘Nederlandse kinderen scoren steeds slechter op rekenen’, kopten media na het verschijnen van het OESO-rapport. De kwaliteit van het Nederlandse onderwijs moet beter; het schaadt de persoonlijke ontwikkeling (1) van onze kinderen. De slechte onderwijskwaliteit vermindert de vaardigheden en kansen (2) van toekomstige werknemers. Ook de Onderwijsraad is glashelder in zijn laatste rapport ‘Schaarste schuurt’. Het personeelstekort in het onderwijs vergroot kansenongelijkheid (3), vooral in achterstandswijken.
Effectieve wervingsstrategie ontbreekt
Om de personeelscrisis in het onderwijs effectief aan te pakken, is een masterplan noodzakelijk met een duidelijke doelstelling, bijvoorbeeld: in 2028 is het personeelstekort in het onderwijs gehalveerd. Het is essentieel dat het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een krachtige faciliterende rol neemt in het initiëren van een aantrekkelijke wervingsportal en wervingscampagne voor de gehele onderwijssector.
Na een lange radiostilte kwam in 2020 een wervingscampagne: ‘Een baan in het onderwijs is de baan van het leven’. Dit was een gezamenlijk initiatief van sectororganisaties, vakbonden, de vier grote gemeenten en het ministerie. De website werd helaas snel uit de lucht gehaald en vervangen door de niet-uitnodigende site aanpaklerarentekort.nl.
‘Werken in het onderwijs’ en ‘het lerarentekort’ worden door OCW te vaak in één adem genoemd, wat het imago van de sector eerder schaadt dan baat. Het ontneemt de kans om de positieve aspecten van het onderwijsberoep te belichten. Onze overheid benadrukt nauwelijks hoe cruciaal, maatschappelijk belangrijk en relevant werken in het onderwijs is, en dat je als onderwijsprofessional écht van betekenis kunt zijn.
Strategisch masterplan nodig
We zien onze leraren uit Zeeland, Noord-Brabant en Limburg naar België vertrekken. In Vlaanderen hebben ze al enkele jaren succes met hun campagne ‘Lesgeven is alles geven’. Nederland kan ook een voorbeeld nemen aan het Verenigd Koninkrijk. Het Department for Education heeft daar sinds 2018(!) het centrale informatieloket ‘Get Into Teaching’ en de wervingscampagne ‘Every Lesson Shapes a Life’.
Versnipperde informatie ondermijnt impact
De regionale loketten schieten als paddenstoelen uit de grond. Van Twente tot Voorne-Putten via de Drechtsteden, en van Limburg tot Noord-Holland.. Helaas hebben al deze prachtige initiatieven nauwelijks impact.
Deze websites – ik tel er inmiddels 45! – met vergelijkbare informatie missen zonder massamediale aandacht het benodigde bereik. Zonde van alle investeringen.
De personeelscrisis in het onderwijs vormt een bedreiging voor de toekomst van Nederland. Het is hoog tijd dat we deze crisis de aandacht geven die ze verdient. Een allesomvattend masterplan gericht op werving, imago van de sector onderwijs en opleiden van leraren is van essentieel belang.
Daarom pleit ik voor een strategische, centrale (lees: nationale) communicatie- en wervingsaanpak om te werken in het onderwijs
Het kabinet moet nú actie ondernemen om ervoor te zorgen dat onze kinderen betere perspectieven op de arbeidsmarkt krijgen, wat zal bijdragen aan de gewenste economische groei en toekomstige generaties goed onderwijs garandeert.